Gelir vergisi mevzuatında “arızi kazanç”, süreklilik göstermeyen, plansız ve geçici nitelikte elde edilen kazançlar olarak tanımlanır. Ancak her gelir bu kapsama girmez. Bu yazıda hangi kazançların arızi kazanç olarak kabul edilmediğini, gelir türleri arasındaki farkları ve vergi uygulamalarıyla olan ilişkisini detaylı biçimde ele alıyoruz.
Arızi Kazanç Sayılmayan Gelir Türleri Nelerdir?
Arızi kazanç olarak değerlendirilmeyen gelir türleri, gelir vergisi kanununda düzenli veya sürekli nitelik taşıyan kazançlar olarak tanımlanır ve farklı vergilendirme esaslarına tabidir.
Ticari Kazançlar Arızi Sayılır mı?
Ticari kazançlar, planlı, süreklilik arz eden ve bir organizasyona dayanan faaliyetlerden doğduğu için arızi olarak değerlendirilmez.
Sürekli Faaliyet Geliri midir?
Ürün satışı, hizmet sunumu veya üretim gibi devamlılık gösteren ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler sürekli gelir sayılır ve arızi kapsamına girmez.
Serbest Meslek Kazançları Arızi Olur mu?
Bir uzmanın kendi bilgi ve becerisiyle yaptığı düzenli faaliyetler sonucu elde edilen gelirler arızi kazanç sayılmaz.
Mesleki Faaliyet Geliri midir?
Avukatlık, mühendislik veya danışmanlık gibi mesleki hizmetlerden doğan kazançlar kişisel çabaya dayansa da sürekli olduğu için arızi değildir.
Ücret Gelirleri Arızi Kazanç Kapsamında mıdır?
Ücret gelirleri, hizmet sözleşmesine bağlı olarak alınan ve düzenli şekilde ödenen gelirlerdir, bu nedenle arızi kazanç kapsamına girmez.
İş Sözleşmesine Dayalı mı?
İşçi ve işveren arasında yazılı veya sözlü iş sözleşmesine dayalı olarak elde edilen tüm maaş ve ücretler süreklilik gösterdiği için arızi kabul edilmez.
Gayrimenkul Sermaye İratları Arızi Sayılır mı?
Kira gibi gayrimenkullerden elde edilen gelirler, düzenli ve süreklilik arz ettiğinden dolayı arızi kazanç kapsamında değerlendirilmez.
Kira Geliri Arızi midir?
Konut veya işyeri kiralarından elde edilen gelirlerin sürekliliği olduğundan bu tür kazançlar arızi değildir ve beyana tabidir.
Menkul Sermaye İratları Arızi Gelir Sayılır mı?
Faiz, temettü gibi menkul değerlerden sağlanan gelirler düzenli ve tekrar eden nitelikte olduğundan arızi sayılmaz.
Temettü Geliri Arızi mi Değildir?
Hisse senetlerinden elde edilen kar payı gelirleri, yatırımın sürekli gelir getirmesi nedeniyle arızi gelir olarak değerlendirilmez.
Değer Artış Kazançları Arızi Kazanç Sayılır mı?
Değer artış kazançları, bir malın alım-satımından doğan kazançlardır ve bazen arızi sayılabilir; ancak düzenli yapılması halinde arızi kapsamı dışında kalır.
Sürekli Alım Satım Yapılırsa Ne Olur?
Gayrimenkul veya menkul kıymet alım-satımı süreklilik arz ediyorsa bu gelirler ticari kazanç sayılır ve arızi nitelik taşımaz.
Arızi Gelir Olarak Değerlendirilenler Hangileridir?
Arızi gelir olarak kabul edilen kazançlar, bir defaya mahsus, rastlantısal ya da düzensiz elde edilen gelirlerdir.
Miras ve İvazsız İntikaller Arızi Gelir Sayılır mı?
Miras veya bağış yoluyla elde edilen gelirler, süreklilik arz etmediği için arızi kapsamda değerlendirilse de veraset ve intikal vergisine tabidir.
Bağışlar Arızi Gelir Sayılır mı?
Bağışlar süreklilik göstermediğinden dolayı genellikle arızi kazanç sayılır ancak farklı vergi düzenlemelerine tabidir.
Arızi Olmayan Kazançların Vergilendirilmesi Nasıldır?
Arızi olmayan kazançlar, gelir vergisi beyannamesi yoluyla beyan edilir ve genel vergi tarifesine göre vergilendirilir.
Beyanname Verme Zorunluluğu Var mı?
Arızi olmayan kazançlar yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmek zorundadır, muafiyet veya istisna hükümleri istisna olabilir.
Stopaj Kesintisi Yapılır mı?
Bazı arızi olmayan kazanç türlerinden (örneğin faiz veya temettü) stopaj yoluyla vergi kesintisi yapılır ve bu kesinti nihai vergi yerine geçebilir.
Hangi Gelirler Karıştırılmamalı?
Gelir türlerinin doğru sınıflandırılması, hem doğru vergi beyanı hem de vergi avantajlarından yararlanma açısından oldukça önemlidir.
Arızi ile Ticari Kazanç Arasındaki Fark Nedir?
Ticari kazançlar planlı ve sürekli faaliyetler sonucu elde edilirken, arızi kazançlar düzensiz ve tek seferlik işlemlerle sınırlıdır.
Yanlış Beyan Cezaya Neden Olur mu?
Gelirin türüne uygun olmayan beyanlar, vergi ziyaı ve ceza doğurabilir, bu yüzden gelir türünün doğru belirlenmesi gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Serbest meslek gelirleri neden arızi kazanç değildir?
Bu gelirler düzenli yapılan kişisel mesleki faaliyetlere dayandığı için arızi değil sürekli gelir kapsamında değerlendirilir.
Gayrimenkul kiralarından elde edilen gelirler arızi sayılır mı?
Hayır, kira gelirleri düzenli ve uzun süreli elde edildiği için arızi kazanç değildir.
Bir kez yapılan satıştan elde edilen gelir arızi midir?
Eğer bu satış bir defalıksa arızi sayılabilir, ancak tekrarlı hale gelirse ticari kazanca dönüşür.
Ücret gelirleri neden arızi olarak değerlendirilmez?
Ücretler iş sözleşmesine bağlı olarak sürekli elde edildiğinden arızi gelir olarak kabul edilmez.
Hisse senedi temettü geliri arızi kazanç mıdır?
Temettü gelirleri düzenli olarak elde edildiği için arızi değil menkul sermaye iradı sayılır.
Beyan edilmeyen arızi olmayan kazançlar için ceza olur mu?
Evet, arızi olmayan gelirler beyan edilmezse vergi ziyaı cezası ve faiz uygulanabilir.
Arızi olmayan gelirlerin vergisi nasıl hesaplanır?
Gelir türüne göre belirli oranlarda vergi uygulanır ve yıllık beyanname ile vergi dairesine bildirilir.
